لیکن پلان نوعی بیماری التهابی پوست و مخاط با علت ناشناخته است. علائم بیماری را بیشتر در پوست و مخاط دهان می توان دید. سایر سطوح مخاطی ( من جمله مخاط دستگاه تناسلی ، مری ، ملتحمه ) و ضمائم پوست ( مانند موی سر و ناخن ها ) هم ممکن است گرفتار شوند. بیماری ممکن است در یک یا چند ناحیه از بدن به طور متوالی یا همزمان دیده شود. تظاهرات بالینی لیکن پلان برحسب منطقه گرفتار ، متفاوت است.
لیکن پلان معمولا" به چه شکل بروز می کند ؟
لیکن پلان پوستی با پاپول ها ( برآمدگی ها)ی بنفش با سطح صاف مشخص می شود که در برخی موارد ممکن است بشدت خارش داشته باشند( "پاپول های ارغوانی ، چندوجهی ، خارش دار" ) . این ضایعات ممکن است بعد از بهبودی هم نواحی پررنگ ( هایپرپیگمانته ) از خود برجای بگذارند که این مسئله در افرادی که پوست تیره دارند بارزتراست. لیکن پلان دهانی با ضایعات قرینه و مشبک مشخص می شود که به شبکه ای سفید و تورمانند شباهت دارد. دردهان ممکن است ضایعاتی التهابی به شکل پاپول ، پلاک ، یا خراش هایی دیده شوند. این بیماری مزمن بوده و زخمهای دهانی آن دردناک است. ویژگی های بالینی لیکن پلان ناحیه مقعدی تناسلی شبیه به لیکن پلان پوستی و دهانی است. انواعی از لیکن پلان که با زخم همراهند ممکن است باعث فیبروز ، اسکار مهبل ، انسداد واژن ، فیموز ، چسبندگی مری ، کوری ، یا انسداد مجرای اشکی شوند. اسکارهای پیشرونده ممکن است در ناخن ها یا پوست سرهم دیده شوند.
درعکس زیر نمونه ای از پاپول های لیکن پلان را روی مچ دست مشاهده می کنید:
درعکس زیر نمونه ای از ضایعات رتیکولر لیکن پلان را در دهان مشاهده می کنید:
چه مشکلات دیگری ممکن است با لیکن پلان همراه باشند ؟
لیکن پلان دهانی عموما" حالتی پیش سرطانی محسوب میشود و درحدود یک درصد بیماران مبتلا ، کارسینومای اسکواموس رخ می دهد. مواردی از کارسینومای اسکواموس به دنبال لیکن پلان مزمن ناحیه مقعدی تناسلی ، مری ، یا ضایعات هایپرتروفیک پوستی گزارش شده است. بیماری های خودایمنی ( اتوایمون ) متعددی وجود دارند که در مبتلایان به لیکن پلان بیشتر دیده می شوند . از جمله این بیماری ها می توان به کولیت اولسرو ، و طاسی منطقه ای ( الوپسی اره اتا ) اشاره کرد. همراهی قابل توجهی نیز بین لیکن پلان و هپاتیت سی دیده شده است. در دو مطالعه مشخص شد که احتمال مثبت شدن تست های سرمی " اچ سی وی " (ویروس هپاتیت سی ) در مبتلایان به لیکن پلان پنج برابر کسانی است که به این بیماری مبتلا نیستند.
درصورت شک به لیکن پلان چه بررسی های تشخیصی لازم است ؟
تشخیص لیکن پلان معمولا" بالینی ( از طریق گرفتن شرح حال و معاینه توسط پزشک ) است. اگر به یکی از ضایعات لیکن پلان در فردی برخوردیم باید همه نقاطی که بالقوه می توانند گرفتار باشند مانند مخاط ها ، پوست ، ناخن ، و موی او را معاینه کنیم . اگر علائمی مانند بلع دردناک یا اختلال در بلع وجود داشت باید بررسی های تکمیلی مانند اندوسکوپی نیز صورت گیرد. شرح کامل و دقیقی از داروهایی که بیمار مصرف می کند باید گرفته شود زیرا مواردی از لیکن پلان وجود دارد که دراثر مصرف داروهای خاص رخ می دهند. بررسی بافت شناسی نمونه های پوست یا مخاط نواحی مبتلا برای تایید تشخیص در مواردی که تظاهرات بیماری معمولی نیست یا شدیداست صورت می گیرد تا احیانا" از درمان های غیرضروری اجتناب شود. درمورد ضایعات مقاوم که به درمان پاسخ نمی دهند ، باید نمونه برداری انجام شود تا احتمال دیس پلازی یا کارسینومای اسکواموس بررسی گردد. با توجه به اینکه لیکن پلان در برخی موارد با آلودگی ویروس هپاتیت سی همراهست ، بررسی از نظر وجود آنتی بادی های مربوط به این ویروس ( به روش الیزا ) توصیه می شود.
لیکن پلان چگونه درمان می شود ؟
از آنجا که شکل پوستی لیکن پلان ممکن است خودبخود بهبود یابد ، هدف درمان آن است که سرعت بهبودی را افزایش داده و از شدت خارش بکاهیم . گلوکوکورتیکوییدهای موضعی خط اول درمان را تشکیل می دهند. رتینوییدهای موضعی به علت تحریک احتمالی که ممکن است ایجاد کنند ، توصیه نمی شوند. اگر گلوکوکورتیکوییدهای موضعی موثر واقع نشود ، گاهی لازم است درمان با گلوکوکورتیکوییدهای خوراکی صورت گیرد. از برخی رتینوییدهای خوراکی و فتوتراپی هم می توان برای درمان استفاده کرد . فتوتراپی درافرادی که پوست تیره دارند باید با احتیاط انجام شود زیرا احتمال ایجاد لک های هایپرپیگمانته بعد از فتوتراپی در این افراد بیشتراست. درمورد زخمهای دهانی هم گلوکوکورتیکوییدهای موضعی خط اول درمانند . گلوکوکورتیکوییدهای خوراکی عموما" برای ضایعات زخمی به کارمی روند که یا خیلی شدید بوده و غذاخوردن فردرادچاراشکال کرده باشند یا به درمان خط اول ( گلوکوکورتیکوییدهای موضعی ) جواب ندهند. درمورد ضایعات غیرزخمی دهان ، کورتیکوستروییدهای موضعی یا رتینوییدهای موضعی را می توان بعنوان خط اول درمان به کاربرد. درمورد ضایعات زخمی ناحیه تناسلی ، هدف اصلی ما پیشگیری یا کاهش اسکار است که دراین زمینه گلوکوکورتیکوییدهای موضعی بیشترین کاربرد را دارند.
-----------------------------------------------------------------------
منبع متن : بولتن بیمارستان ماساچوست
- جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره « لیکن پلان دهانی » اینجا را کلیک کنید.
آدرس مطب :
تلفن : -
